02 149 5555 ถึง 60

 

ภูมิชีวิตและวัคซีนสไตล์ชีวจิต

IMMUNE SYSTEM&VACCINE ภูมิชีวิตและวัคซีนสไตล์ชีวจิต

เรื่องโดย ชมนาค

“วัคซีน” กลายเป็นทอล์คออฟเดอะทาวน์ที่คนทั่วโลกกำลังพูดถึงและต้องได้รับการฉีดอย่างเร่งด่วน แต่บางคนลังเลสงสัย กลัวผลข้างเคียงจากวัคซีน ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นได้ในบางคน

ปักษ์นี้เราขอนำเรื่องของวัคซีนและภูมิชีวิตหรืออิมมูนซิสเต็ม (Immune System) ที่อาจารย์สาทิส อินทรกำแหง บรรณาธิการผู้ก่อตั้งนิตยสาร ชีวจิต ได้อธิบายไว้อย่างละเอียด เพื่อให้ผู้อ่านทุกท่านเข้าใจกลไกการทำงานของวัคซีนและภูมิชีวิตในร่างกาย ดังนี้

วัคซีน...เชื้อโรคฆ่าเชื้อโรค

ถ้าไม่ใช่นักวิทยาศาสตร์หรือแพทย์อาจจะตอบไม่ได้ แต่วัคซีนเป็นเรื่องธรรมดาซึ่งไม่ได้ลึกซึ้งจนเกินไปนัก คนธรรมดาอย่างเราจึงน่าจะรู้จักไว้ ลองเปรียบเทียบกับวิธีปกครองบ้านเมือง ปกครองบ้านเมืองสมัยก่อน เจ้าเมืองต้องหาพันธมิตรเพื่อนบ้านไว้รอบเมือง วิธีหาพันธมิตรก็มักจะมีกุศโลบายต่างๆ ขอลูกสาวเจ้าเมืองโน้นมาเป็นสะใภ้เจ้าเมืองนี้บ้าง สาบานกันระหว่างเจ้าเมืองเป็นพี่น้องร่วมตายกันบ้าง ส่งบรรณาการประจำปีไปแลกเปลี่ยนกันบ้าง

จุดประสงค์ไม่มีอะไรมาก เกิดศึกเหนือเสือใต้มาตีเมืองทำท่าจะสู้ไม่ไหว ก็ขอกำลังพันธมิตรมาช่วย ใช้กำลังพันธมิตรมาช่วยรักษาบ้านเมือง ก็คล้ายกับวิธีใช้วัคซีนนอกตัวเรามาปราบเชื้อโรคในตัวเราเหมือนกัน หลักการของวัคซีนคือการเอาเชื้อโรคมาบั่นทอนให้มันอ่อนกำลังลง หรือเอาเชื้อโรคที่ฆ่าให้ตายแล้วมาให้คนกินหรือฉีดเข้าไปในร่างกาย แล้วมันเกิดอะไรขึ้น

ผลที่เกิดขึ้นก็คือ มันจะไปกระตุ้น Immune System หรือ ภูมิชีวิตให้สร้างแอนติบอดี เพื่อปราบปรามเชื้อโรคที่กำลังคุกคามเราอยู่หรือกำลังจะเข้าคุกคาม อย่างในกรณีที่กำลังมีโรคระบาด เป็นต้น พอมาถึงแอนติบอดีก็คงสะดุดกันหน่อยละครับ แต่เราก็ต้องไล่ตามกันต่อไปอีกแหละว่าแอนติบอดีคืออะไร และเกี่ยวข้องกับวัคซีนอย่างไร

ต่อมต่างๆเหล่านี้จะสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาว ซึ่งผมเคยเปรียบเทียบให้ฟังไว้แล้วว่า ร่างกายของเราทั้งตัวนี้เปรียบเหมือนประเทศทั้งประเทศ เม้ดเลือดขาวก็เปรียบเหมือนตำรวจและทหาร วึ่งมีหน้าที่ป้องกันและปราบปรามศัตรูของประเทศ

เม็ดเลือดขาวทั้งหมด (Leukocytes) แบ่งออกเป็นหลายกลุ่ม แต่กลุ่มที่เกี่ยวข้องกับแอนติบอดีโดยตรงก็คือ Lymphocytes เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาว ซึ่งผลิตจากต่อมน้ำเหลืองทั่วร่างกายของเรา Lymphocytes นี้จะแบ่งออกเป็นเซลล์สำคัญ 2 กลุ่ม คือ กลุ่ม B Call และกลุ่ม T Call กลุ่ม B จะเป็นผู้สร้างแอนติบอดี และกลุ่ม T จะเป็นผู้สร้างสนับสนุนให้มีแอนติบอดีเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วกว่าเดิมตามความต้องการด่วนของร่างกาย

แอนติบอดีนี้ถ้าเปรียบเทียบกับตำรวจหรือทหารก็คือหน่วยเฉพาะกิจหรือเฉพาะเรื่อง อย่างเช่น เรามีผู้ก่อการร้ายปรากฏขึ้นบ่อยๆ จี้เครื่องบินบ้าง ข่มขู่ที่จะระเบิดที่ต่างๆบ้าง ก็เกิดหน่วยตำรวจฉุกเฉินหรือทีม SWAT ขึ้นมาเพื่อปราบปรามผู้ก่อการร้าย

แต่ก่อนนี้เราไม่มียาเสพติดมากมาย แต่พอมีเรื่องยาเสพติดแพร่หลาย เราก็มีหน่วยปราบปรามยาเสพติดขึ้นมา เรามีไฟไหม้บ่อยๆ เราก้มีหน่วยตำรวจดับเพลิง เหล่านี้เป็นต้น แอนติบอดีก็เช่นกัน เป็นหน่วยปราบปรามเฉพาะโรค อย่างเช่น ไข้ทรพิษหรือฝีดาษ เวลาเกิดโรคระบาดติดต่อขึ้นมาเพื่อปราบปรามไข้ทรพิษไม่ทัน

ส่วนที่รอดตายก็เพราะร่างกายผลิตแอนติบอดีขึ้นมาเพื่อปราบปรามไข้ทรพิษได้อย่างเดียวเท่านั้น จะปราบปรามโรคอื่นๆไม่ได้ ถ้าเป็นโรคอื่นๆ เช่น ไข้รากสาด ร่างกายต้องสร้างแอนติบอดีเฉพาะเพื่อปราบปรามไข้รากสาดเท่านั้น จะไปปราบปรามโรคอื่นย่อมไม่ได้อีกเหมือนกัน

เมื่อมีแอนติบอดีปราบปรามโรคต่างๆได้แล้ว ทำไมเราจึงตายเพราะโรคต่างๆเล่า คำตอบง่ายนิดเดียว เพราะร่างกายสร้างแอนติบอดีได้ไม่เพียงพอหรือมิฉะนั้นบางครั้งมีโรคใหม่ๆเกิดขึ้น ร่างกายสร้างแอนติบอดีเฉพาะโรคนั้นๆไม่ทัน เราก็ตาย...

ทำไมวัคซีนจึงป้องกันโรคร้ายได้

ไม่ต้องสงสัยว่าวัคซีนได้ช่วยชีวิตคนให้พ้นภัยจากโรคภัยและโรคร้ายมาได้นับเป็นร้อยหรือพันล้านคนแล้ว มาถึงขั้นนี้เราก็ต้องมาศึกษากลไกของวัคซีนกัน แอนติบอดีนั้นเกี่ยวข้องกันอย่างไร ทำไมวัคซีนจึงป้องกันโรคร้ายหลายโรคให้มนุษย์ได้ วัคซีนที่เรากินหรือฉีดเข้าไปนั้นจะไปช่วยสร้างแอนติบอดีขึ้นในร่างกาย ในบางกรณีแอนติบอดีในร่างกายมีอยู่แล้ว วัคซีนก็ไปช่วยสร้างแอนติบอดีนั้นๆ ให้มากขึ้นและแข็งแรงขึ้น

ANTIGEN และ ANTIBODY

เชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาทำร้ายร่างกายของเรา เราจะเรียกกันว่า Antigen แอนติเจนทุกชนิดคือผู้ร้าย ลองย้อนมาเปรียบเทียบเรื่องผู้ร้ายกับตำรวจเฉพาะกิจอีกครั้ง ตำรวจแต่ละแผนกมีหน้าที่เฉพาะ และตำรวจแผนกใหม่ๆนั้นจะเกิดขึ้นตามผู้ร้ายกลุ่มใหม่ๆ

เราต้องสร้างตำรวจกลุ่มใหม่มารับหน้าที่ใหม่อยู่เรื่อยๆ เนื่องจากกลุ่มผู้ร้ายที่เกิดขึ้นใหม่ๆนั่นเอง ผู้ร้ายกลุ่มใหม่ๆนี้คือแอนติเจน เมื่อมีแอนติเจนเข้าไปสู่ร่างกายไม่ว่าจะเป็นตัวไหน ชนิดไหน Immune System หรือภูมิชีวิตจะเริ่มทำงานทันที

เริ่มทำงานได้เพราะอะไร เพราะภูมิชีวิตมีสายสืบคอยตรวจตราอยู่ตลอดเวลาว่ามีเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมเข้ามาร่างกายเมื่อใด ถ้าพบว่ามีแอนติเจนตัวไหนโผล่เข้ามา ภูมิชีวิตก็จะสั่งตำรวจคือแอนติบอดี ซึ่งมีหน้าที่โดยเฉพาะที่จะต้องปราบปรามแอนติเจนนั้นๆ ให้ปราบปรามหรือกำจัดแอนติเจนนั้นๆให้หมดไป ถ้าไม่มีแอนติบอดีเฉพาะภูมิชีวิตก็จะต้องเร่งสร้างแอนติบอดีเฉพาะตัวนั้นขึ้นมา

และตอนนี้นี่เองที่วัคซีนเข้ามามีบทบาทสำคัญ ถ้าเรากินหรือฉีดวัคซีนใดๆ ป้องกันโรคนั้นๆไว้ก่อน วัคซีนนั้นก็จะไปช่วยกระตุ้นให้ภูมิชีวิตนั้นสร้างแอนติบอดีสำหรับโรคนั้นๆขึ้น หรือถ้าร่างกายมีแอนติบอดีชนิดนั้นๆอยู่แล้ว วัคซีนก็จะไปช่วยเพิ่มแอนติบอดีนั้นๆให้มากขึ้น เพราะฉะนั้นถ้าสรุปตรงนี้ให้สั้นๆที่สุด วัคซีนซึ่งเป็นแอนติเจนอ่อนๆ จะไปช่วยกระตุ้นให้ Immune System หรือภูมิชีวิตสร้างแอนติบอดีขึ้น

สรุปสั้นอีกที วัคซีนก็คือการนำเอาเชื้อโรคเข้าไปฆ่าเชื้อโรคด้วยกันนั่นเอง

นิตยสารชีวจิตฉบับที่ 546 ปีที่ 23 1กรกฎาคม 2564

12 July 2564

By STY/Lib

Views, 1210

 

Preset Colors